GEBELİK VE ULTRASON

Ayrıca günümüzde, son üç ay içinde bebeğe ultrason ile birlikte yapılan Non- stres test (NST), Doppler USG ve Biyofizik skorlama gibi ilave tetkiklerle fetal iyilik hali daha yüksek güvenirliliklerle değerlendirilebilmektedir.

Bebeğin rahim içindeki gelişiminin değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılan parametreler :
• CRL (Crown-rump lenght): Popo ile baş tepesi arası uzunluk.
• BPD (Biparietal diameter): Başın enlilemesine çapı.
• HC (Head circumference): Baş çevresi.
• OFD (Occipitofrontal diameter): Başın uzunlamasına çapı.
• TCD (Transvers cerebellar diameter): Beyinciğin enlilemesine çapı.
• FL (Femur lenght): Uyluk kemiğinin uzunluğu.
• AC ( Abdominal circumference): Karın çevresi.
• Diğer: Ulna, Tibia, Humerus, Klavikula kemiklerinin uzunlukları ve her iki göz arası mesafenin ölçülmesi.

İlk trimesterde nelere bakılır?
Normal gebeliklerde gebeliğin ilk bulgusu, uterusun orta kısmında yer alan gestasyonel kesenin görülmesidir.

Karından yapılan ultrasonografi ile bir embriyonun 6 hafta 4 günlükken kalp atışları ve 8 haftalıkken de hareketleri görülebilir. Transvaginal (vajenden) yaklaşım ile bu ölçümler 6 gün daha önce olabilir.

CRL (Crown-rump lenght); yani embrionun baş-popo uzunluğu ilk trimesterde bebeğin yaşını belirlemede en önemli kriterdir. Bu trimesterde gestasyonel kesenin düzenliliği, bebeğin kalp atım hızı ve hareketleri ile yolk sac’ın (gebelik halkası) büyüklüğüne bakılır.

Ayrıca bebek sayısı, plasenta yerleşimi ve serviks (rahim ağzı kısmı) uzunluğunun ölçümüne yapılır. Rahim veya yumurtalıklarla ilgili patolojiler (myom, kist gibi) değerlendirilir.

İlk trimester sonunda bazı fetal organlar rahatlıkla izlenebilir. Bu dönemde ultrason yapılmasındaki en önemli amaç gebelik yaşının belirlenmesi, bebeğin kalp atışlarının ve vucüt hareketlerinin görülmesidir.

CRL ölçümü, ilk üç ayda bebeğin yaşının saptanmasında kullanılan en güvenilir yöntemdir. Ancak 12. gebelik haftasından sonra değerini yitirerek yerini diğer parametrelere bırakır.

İlk üç ayı tamamlayan fetüs minyatür bir insan görünümündedir. 2.- 3. trimesterler büyüme dönemi olup bu dönemlerde fetüsün tüm iç organlarını görmek mümkündür.

İkinci ve üçüncü trimester ultrasonunda nelere bakılır?

Bu dönemde yapılan ultrasonlardaki ana
sebepler; bebeğin gelişimi görmek, organ
yapılarını izlemek ve iyilik halinin tespitidir.

Ayrıca amniyon mayisi, plasenta ve kordonu
da yine değerlendirme kapsamındadır.


Öncelikle bebeğin geliş şekline bakılır. Gelen kısım baş, makad veya diğer kısımlar olabilir. Ayrıca bebek oblik(çapraz) veya transvers (enlilemesine) duruşta olabilir. Genelde değerlendirmeye başın çap ölçümleri ile başlanır.

BPD ölçümleri, ikinci trimesterin hemen başından itibaren gebelik yaşı belirlemesinde güvenirliliği ve kolay uygulanabilirliği yönünden altın standarttır. 2. trimesterin hemen başlarında yalnızca 6 günlük yanılgı payı mevcuttur.

Fetal organlar baştan başlanılarak aşağıya doğru inilmek suretiyle gözlemlenir. Bebeğin omurga yapısı boyundan popoya kadar ayrıntılıca incelenir. Fetüsün tüm kemik yapıları, el, kol ve bacaklar parmaklara kadar gözden geçirilir.

Özellikle 20-22. haftalar arası yapılan ultrasonlarda bebeğin kalbini tam olarak değerlendirmek mümkündür. Yalnızca kalbin düzgün dört odacık görünümünü, ana damarların kalpten çıkışlarını ve normal ritmini görmek bile pek çok belirgin anomalileri ekarte ettirir.

Ayrıntılı kalp muayeneleri gerektiğinde “fetal ekokardiografi” ile konjenital anomaliler teşhis edilebilmektedir.

Ayrıca gebe ultrasonlarında fetüs dışındaki rahim içi diğer yapılar da incelenir. Amniyon sıvı miktarı ve görünümü, amniyotik bant varlığı, plasental yaş ve yerleşimi, umblikal kord ve içindeki damar yapılar da izlem kapsamındadır.

Tam bir gebe ultrasonunda fizyolojik yönden bebeğin hareketleri, tonusu (kas gerginliği), solunumu ve duruşu da incelenmelidir.

3. trimesterde, normal biyolojik değişkenliklerden ötürü gebelik yaşını saptamak zorlaşabilir. Yine de abdominal çevre, BPD, FL ve baş çevreleri ölçümleri yardımıyla bebeğin tahmini ağırlığı saptanabilmektedir.

Ultrasona ek olarak bebeğin iyilik halini gösteren diğer testler nelerdir?

Ultrasonografi gebelik takiplerinde fetal anomali ve gestasyonel yaş belirlemesinde her ne kadar çok önemli bir yere sahip olsa da özellikle yüksek riskli gebeliklerin izlemindeki ultrasonografi muayenelerine ek olarak, gebelik haftasına uygun biçimde yapılacak olan Non-stres test(NST), Biyofizik skorlama, Doppler USG, bebek hareket izlemleri gibi yöntemlerle de desteklendiğinde alınan sonuçlardaki başarı daha da artacaktır.

Tüm bu çalışmaların amacı dünyaya sağlıklı yüzlerle bakacak bireyler getirmek ve daha sonralarda ortaya çıkabilecek tehlikelerin önüne geçmektir.

“Unutulmamalıdır ki sağlıklı toplumlar ancak sağlıklı bireyler ile oluşturulabilir”.

Ultrasonun Kadın Hastalıklarındaki Önemi

Ultrason;
Devamlı veya tekrarlayan kasık ağrılarının nedenlerinin taranması
Yumurtalık (over) kistlerinin teşhisi
Düzensiz adet kanamalarındaki nedenin açığa çıkarılması
Rahimden gelişen myom (ur) ve poliplerin teşhisi
Rahim anormalliklerinin ortaya çıkarılması
Rahim içinde kaybolan spirallerin bulunması
Dış gebeliğin teşhis ve takibi
Batın içinde yer kaplayan abse ve tümörlerin görüntülenmesi
Kanser taramaları
Menopozda hormon tedavisi ve izlemleri
Kısırlığın teşhis ve tedavisi gibi gebelik dışında jinekoloji-infertilite-onkoloji ile ilgili pek çok alanda hekimlerin önemli bir yardımcısıdır.